هم‌اکنون اکتشافات طلا در بیشتر استان‌های کشور ازجمله آذربایجان‌شرقی و غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، اصفهان، یزد، مرکزی، قم و همدان، ارغش نیشابور، سقز، طرقبه مشهد و سیستان و بلوچستان نیز در دست اجراست.
۵۰ منطقه طلایی امیدبخش
پیدایش طلا در ایران همانند سایر مواد معدنی از شرایط خوبی برخوردار بوده، به‌طوری که تاکنون بیش از ۵۰ ناحیه و منطقه معدنی طلا شناسایی و گزارش شده است.
بر اساس اعلام سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور حجم ذخایر قطعی و احتمالی طلای کشور نیز افزون بر ۳۴۰ تن می‌شود. با توجه به وجود ذخایر طلا در ایران، سازمان زمین‌شناسی وظیفه اکتشاف را برعهده دارد و براساس بررسی‌ها تاکنون بیش از ۳۰۰ تن ذخایر قطعی و احتمالی طلا در ایران شناسایی شده است.
استاندارد جهانی یک معدن طلا، داشتن ذخیره ۱۰۰ تن به بالاست، کشور ما دارای معادن کوچک و پراکنده بسیاری است، اما تنها حدود ۱۰ معدن آن نزدیک به سطح کلاس جهانی است که مهم‌ترین آنها معدن طلای ساریگونی کردستان و زرشوران آذربایجان‌غربی است.
البته به گفته مسئولان زمین‌شناسی، اکتشافات در مناطق مستعد یا امیدبخش طلایی در استان‌های مختلف در حال انجام است، به‌طور کل ایران ظرفیت خوبی از نظر ذخایر طلا دارد. اما نکته مهم بهره‌برداری از این ذخایر خدادادی است که این بهره‌برداری از مطالعات اکتشافی آغاز و به تولید و فرآوری شمش طلا منتهی می‌شود.
آذربایجان‌غربی با بیشترین ذخیره طلایی
درباره میزان ذخایر طلا در استان‌های مختلف معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در گفت‌وگو با عنوان می‌کند: کشف ذخایر ۳۰۰ تنی طلا، ایران را در رده پنجاه‌وهفتم کشورهای دارای ذخایر طلا در دنیا قرار داده است. ما در این زمینه در شرایط به نسبت مطلوبی قرار داریم، به‌طوری که ظرفیت وجود هزار تن طلا نیز در کشور، قابل‌تصور است.
در ایران معادن طلای بسیاری وجود دارد که هنوز مورد اکتشاف قرار نگرفته یا گواهی کشف دریافت نکرده‌اند، اما بر اساس آمار زمین‌شناسی ذخایر قطعی و احتمالی این معادن ۳۴۰ تن است. بهروز برنا می‌گوید: استعداد ۲۰ استان کشور در زمینه ذخایر طلا قطعی شده است. با توجه به اینکه اکتشافات طلا پروژه‌ای زمان‌بر و پرهزینه است، این مناطق اولویت‌بندی شده و برحسب اولویت اقدامات اکتشافی در حال اجراست؛ در استان‌هایی که دارای معادن طلا هستند یا کار اکتشاف آنها شامل تولید و فرآوری است.
همچنین در برخی استان‌های دارای ذخیره طلا هنوز کار بهره‌برداری آغاز نشده است. وی یادآور می‌شود: استان آذربایجان‌غربی دارای بیشترین ذخیره قطعی طلا در بین استان‌های کشور است.
لازم به یادآوری است، در شهرستان تکاب استان آذربایجان‌غربی کشور ایران، دو معدن بزرگ طلا وجود دارد که هر دو قدمت باستانی برداشت دارند. این دو معدن مهم‌ترین و اصلی‌ترین معادن طلا در ایران به‌شمار می‌روند.
تکاب قطب طلای ایران
معدن طلای زرشوران به‌عنوان بزرگترین معدن طلای ایران در ۳۵ کیلومتری شهرستان تکاب و ۱۵ کیلومتری مجموعه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تخت سلیمان واقع شده است. گواهی کشف معدن طلای زرشوران پس از عملیات اکتشافی گروه‌های داخلی و خارجی به نام سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران صادر شده است.
معدن طلای زرشوران تکاب در سال ۱۳۸۹ کلنگ‌زنی شد و تاکنون افزون بر ۱۰۵ تن طلا از این معدن اکتشاف شده است. ذخایر معدن زرشوران با اکتشافات انجام شده و ۱۲هزار متر حفاری، دارای ۲۷میلیون تن کان‌سنگ طلای معدنی است که از این میزان حدود ۱۰۵ تن طلا به‌دست می‌آید.
استخراج از معادن زرشوران در اختیار بخش خصوصی قرار دارد. همچنین ۱۰هزار متر حفاری در راس برنامه‌های این معدن قرار گرفته تا ذخایر جدیدتری کشف شود. همچنین واحد فرآوری و استحصال طلا با ظرفیت سالانه ۳ تن شمش طلا در منطقه زرشوران تکاب در آبان ۱۳۹۳ افتتاح شده است.
معدن طلای آق‌دره
معدن طلای آق‌دره به عنوان دومین معدن طلای کشور در ۳۰ کیلومتری شهرستان تکاب واقع شده است. این معدن از نوع سطحی بوده و دارای عیار طلای ۱/۵ گرم بر تن است. شرکت‌های فرآوری به غیر از طلا، نقره و جیوه را نیز از این کان‌سنگ استخراج می‌کنند. همچنین کارخانه فرآوری و استحصال طلای آق‌دره در ۳۰ کیلومتری شهرستان تکاب با ظرفیت تولید سالانه ۲/۲ تن به بهره‌برداری رسیده و هم‌اکنون فعال است.
معدن طلای ساریگونی کردستان
معدن طلای ساریگونی قروه یکی از معادن مهم کشور به‌شمار می‌رود که واحد فرآوری آن با ظرفیت ۲ تن در سال، بهمن ۱۳۹۴ آغاز به کار کرده است. این پروژه که حاصل سرمایه‌گذاری یک شرکت قزاقستانی است در مدت ۷ سال به بهره‌برداری کامل می‌رسد که در سال نخست یک میلیون تن کان‌سنگ با عیار ۱/۲۴در تن، در سال دوم ۱/۵میلیون تن، در سال سوم ۲میلیون تن، در ۳ سال بعدی ۲/۹ میلیون تن کان‌سنگ طلا و مابقی ذخیره در سال هفتم از معدن ساریگونی شهرستان قروه استخراج می‌شود که با فعالیت‌های خود در استان توانسته برای بیش از ۳۰۰ نفر به‌صورت مستقیم فرصت شغلی ایجاد کند. در این‌باره معاون امور معادن و صنایع معدنی استان کردستان در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: یکی از معادن طلای مهم استان نیز در شهرستان سقز واقع شده که در حال حاضر در شرف بهره‌برداری و احداث واحد فرآوری است.
مهدی مرادی در ادامه خاطرنشان کرد: در صنایع معدنی طلا نیز طلای ساریگونی در بهمن سال گذشته به‌دست مقام عالی وزارت، مهندس نعمت‌زاده افتتاح شد. در حال حاضر نیز این واحد فرآوری شمش طلا، بزرگترین تولیدکننده طلای کشور محسوب می‌شود که ظرفیت اسمی آن افزون بر ۲ تن اعلام شده است.
وی با بیان اینکه از دی ماه ۹۴ این کارخانه فرآوری آغاز به کار کرده است، گفت: از زمان افتتاح کارخانه تاکنون بیش از ۷۰۰ کیلو طلا تولید شده و تا پایان سال ظرفیت بیش از ۲ تن تولید را خواهد داشت. البته برنامه ما در این واحد فرآوری بر این است که تا سال ۲۰۱۷ میلادی این میزان را به ۴ تن تولید در سال ارتقا دهیم که امیدواریم این مهم عملیاتی شود.
معدن طلای موته
معدن طلای موته در نزدیکی روستای موته و روستای رباط ترک و در فاصله ۵۰ کیلومتری از شهرهای گلپایگان، دلیجان و میمه در استان اصفهان قرار دارد. معدن طلای موته که در این محل واقع است، به صورت روباز و دارای ۹ کانسار طلادار است. ذخیره اکسیدی معدن (تا سال۱۳۸۰) بهره‌برداری شده است. عیار متوسط طلای این معدن ۲ گرم در تن است که در هر روز ۱ تا ۲ کیلوگرم طلا با درصد خلوص۷۰ درصد (۱۸ عیار) تا ۹۵درصد (۲۴ عیار) در شمش‌های ۲ تا ۱۰ و ۱۳ تا ۱۵ کیلویی تولید می‌شود.
در حال حاضر سالانه نزدیک به ۲۰۰ کیلو طلا از معدن طلای موته استخراج می‌شود. کارخانه فرآوری طلای ایران در موته بیش از ۱۵ سال پیش با همکاری یک شرکت استرالیایی به بهره‌برداری رسید.
امیدبخش‌های طلایی در سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان ازجمله استان‌هایی است که معادن باارزش زیادی در دل ارتفاعات آن نهفته و معادن طلای شناسایی‌شده با ذخیره بیش از ۱۰میلیون تن را در دل خود جای داده است. براساس مطالعات زمین‌شناسی یکی از استان‌های طلاخیز کشور، استان سیستان و بلوچستان است.
براساس این مطالعات ۴ منطقه امیدبخش طلا در این استان شناسایی شده که یکی از آنها نیز به مرحله گواهی کشف رسیده است. درباره مناطق و میزان طلای اکتشاف‌شده در استان سیستان و بلوچستان، نادر میرشکار رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان به صمت می‌گوید: علاوه بر منطقه بزمان به دو سه نقطه امیدبخش دیگر برای اکتشاف معدن طلا رسیده‌ایم. کار اکتشاف این محدوده‌های جدید به ایمیدرو واگذار شده است.
همچنین به‌دنبال اکتشافات در ناحیه سیاه‌جنگل شهرستان خاش نیز ۴/۵ تن ذخیره طلا کشف شده که حاصل فعالیت‌های جدید اکتشافی در این منطقه است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خاطرنشان می‌کند: این ذخیره حاصل نمونه آزمایشی اکتشاف در مساحتی به‌وسعت ۱۳۰هکتار است و گفته شده در این منطقه ۱۰ تن طلا وجود دارد.
میرشکار با اشاره به میزان ذخیره طلای استان سیستان و بلوچستان یادآور می‌شود: درحقیقت میزان طلای اعلام‌شده مربوط به طلای بزمان است که به‌طور تقریبی یک گرم در تن است، یعنی به ازای هر تن خاک، یک گرم طلا به‌دست می‌آید که در مجموع این ذخیره ۱۰ تن می‌شود.
سخن پایانی؛
گرچه صنعت طلا در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد و وضعیت معادن طلای این سرزمین نیز به‌طور نسبی درخور توجه است اما این صنعت قدیمی و پول‌ساز، آن‌گونه که باید به جایگاه اصلی خود نرسیده و سهم ایران از تولید و صادرات جهانی این کالای طلایی، بسیار اندک و قابل‌چشم‌پوشی است.
