اگر بخواهیم به موضوع سیاه شدن طلا بپردازیم، دلایل بسیار زیادی برای آن وجود دارد. طلا در اثر ضرب خوردگی سطحی دچار لکه‌های سیاه می‌شود، اصلی‌ترین این دلایل، در تماس قرار گرفتن طلای عیار پایین با اسپری‌های بدن، عرق و لاک یا عطر است. اما در هنگام پختن غذاهای اسیدی یا گوگردی مانند پیاز نیز زیورآلات و جواهرات شما ممکن است تغییر رنگ دهند. در این مطلب دلایل سیاه شدن طلا و راه حل‌های برطرف کردن آن را ذکر می‌کنیم. (عیار طلا چیست)
دلیل سیاه شدن طلا چیست؟
طلا از آن دسته از فلزاتی است که در برابر انواع گوناگون مواد شیمیایی واکنش‌های خیلی کمی از خود نشان می‌دهد. همین موضوع باعث شده تا طلا قیمت و ارزش بالایی پیدا کند. فلز طلا به آسانی با اکسیژن هوا ترکیب نمی‌شود و به همین دلیل برای مدت طولانی می‌تواند درخشش و زیبایی خود را حفظ کند، سیاه و پوسیده هم نمی‌شود. اما همه این نکات مربوط به طلای «خالص» است!
سیاه و کدر شدن طلا در نتیجه خورده شدن تدریجی سطح طلا ایجاد می‌شود. کدر شدن و از بین رفتن رنگ که روی مصنوعات و زیورآلات دیده می‌شود را اصطلاحا «پوستۀ سیاه» می‌نامند.
حالا چرا طلای اصل و با کیفیت باید سیاه شود؟ دلیل اول به «عیار» جواهرات طلا مربوط است. طلای خالص فلز نرمی است و نمی‌توان با آن مصنوعات و جواهرات زینتی ترکیب کرد. به همین خاطر طلا را با فلزهای دیگری مانند مس و نقره ترکیب می‌کنند تا استحکام زیادی پیدا کند. اگر فلز مس به کار رفته در ساخت طلا، کیفیت نسبتا کمی داشته باشد یا درصد نقره از مس کمتر باشد، احتمال اینکه طلا سیاه شود بسیار زیاد است.
این امر در فصل‌‌های گرم سال و در فصل تابستان نیز بیشتر مشاهده می‌شود. دلیل این امر این است که بدن انسان عرق می‌کند و نمک موجود در عرق انسان با مس موجود در طلا واکنش نشان می‌دهد و رد سبز و سیاه از خود بر جای می‌گذارد.
حواستان باشد که تمام جواهرات طلای ۱۸ عیار آلیاژی از طلا و دیگر فلزات هستند. یعنی وجود نقره و مس از عیار و ارزش طلای شما کم نمی‌کند. پس نگران این مسئله نباشید.
دومین دلیل سیاه شدن طلا، «آبکاری» طلا است. تقریبا همه جواهرات طلا برای اینکه براق و درخشان شوند با یک لایه رودیوم یا طلا آبکاری می‌شوند. اگر کیفیت آبکاری بالا نباشد، می‌تواند منجر به سیاه شدن طلای اصل و با کیفیت شود. راه‌حل این کار این است که دوباره طلای خود را آبکاری کنید تا مانند روز اول براق و درخشان شود.
آیا طلای واقعی سیاه می‌شود؟
در مطالب بالا ذکر کردیم که طلا به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب نمی‌شود. اما این مسئله در مورد «طلای خالص» صدق می‌کند. از آنجا که معمولا همۀ مصنوعات جواهرات و طلا، از طلای خالص درست نشده‌اند پس امکان دارد جواهرات سیاه شوند.
طلای خالص همان طلای 24 عیار است، که بسیار نرم است و نمی‌توان به راحتی از آن مصنوعات و زیورآلات ساخت. به همین دلیل، طلای ۲۴ عیار را با فلزات گران‌قیمت دیگری همچون نقره و مس ترکیب می‌کنند تا به سختی موردنظر برسد تا بتوان از آن مصنوعات و هر نوعی جواهری از جنس طلا ساخت.
اینکه بعضی از طلاها سیاه می‌شوند به خاطر وجود همین فلزات است. به جز طلای خالص موجود در جواهرات، بقیه فلزها با اکسیژن هوا، رطوبت و سولفور وارد واکنش شیمیایی می‌شوند و این موجب می‌شود تا طلای شما بعد از مدتی کدر و سیاه شود.
یعنی در واقع کدر شدن و سیاه شدن مصنوعات طلا به خاطر این نیست که طلای آن‌ها اصل و با کیفیت نیست، بلکه به خاطر وجود مقدار بسیار زیاد فلزات دیگر غیر از طلا در آنهاست.
- هر چه عیار طلایی که می‌خرید بالاتر باشد، امکان سیاه شدن آن طلا کمتر خواهد بود.
- به طور قطع می‌توان گفت طلای ۲۴ عیار به هیچ عنوان کدر و سیاه نمی‌شود.
- طلای ۲۴ عیار بیشتر در قالب شمش‌های طلا عرضه می‌شود.
- هر چه عیار طلایی که می‌خرید کمتر باشد، مثلا اگر طلا ۱۴ عیار باشد، احتمال اینکه کدر و سیاه شود بسیار زیاد است.
طلاهای ارزان که عیار کمتری دارند خیلی سریع‌تر سیاه و کدر می‌شوند. هر چه فلزات متفرقه بیشتری در جواهرات استفاده شود، عیار طلای آن پایین‌تر خواهد بود. هر چه عیار طلایی که می‌خرید بالاتر باشد، امکان سیاه شدن و کدر شدن آن پاییین خواهد بود. یعنی صدرصد می‌توان گفت طلای ۲۴ عیار به هیچ وجه کدر و سیاه نمی‌شود.
روش‌های تمیز کردن طلایی که سیاه شده
همانطور که در قسمت بالا گفتیم فلزات دیگر در ساخت طلا استفاده شده‌اند که با اکسیژن هوا، رطوبت و سولفور واکنش شیمیایی نشان داده و در نتیجه بعد از مدتی طلا کدر و سیاه شود.
۲ روش خانگی برای تمیز کردن طلایی که سیاه شده را برایتان در ادامه توضیح داده‌ایم.
تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش‌شیرین
- دو پیمانه (۵۰۰ میلی‌لیتر) آب را درون قابلمه بریزید و بجوشانید.
- داخل یک ظرف شیشه‌ای یا تابه پیرکس، یک لایه فویل آلومینیومی قرار دهید. فویل را فشار دهید تا کاملا روی سطح پیرکس ثابت شود. لبه‌های فویل را به سمت بیرون لبه‌های تابه تا کنید. (حواستان باشد که سمت براق فویل آلومینیومی باید به سمت بالا باشد).
- ظرف شیشه‌ای باید پیرکس باشد زیرا قرار است آن را روی حرارت قرار دهید و اگر در برابر گرما مقاوم نباشد، دچار شکستگی می‌شود.
- طلایی که کدر و سیاه شده را درون پیرکس بر روی فویل بگذارید. پودر جوش‌شیرین را بر روی طلا بپاشید. حدود ۱ تا ۱.۵ قاشق غذاخوری جوش‌شیرین (حدود ۱۴ تا ۲۱ گرم) باید روی هر قطعه طلایی که سیاه و کدر شده بریزید.
- حدود ۲ پیمانه (۵۰۰ میلی‌لیتر) آب جوش را درون پیرکس، بر روی آلومینیوم بریزید و بگذارید ۵ دقیقه به حال خود باقی بماند. باید طلا درون محلول جوش شیرین و آب جوش غرق شود. (لازم نیست هیچ مواد دیگری اضافه کنید. ورقه آلومینیومی باعث می‌شود تا آب داغ و جوش شیرین با هم وارد واکنش شیمیایی شوند ).
- طلا را با انبر آشپزی یا چنگال بردارید و زیر آب سرد بگیرید. می‌توانید یک کاسه را پر از آب سرد کنید و طلا را درون کاسه بیندازید و اجازه دهید حداقل ۴۵ ثانیه یا ۱ دقیقه در آب بماند تا مطمئن شوید که محلول جوش‌شیرین روی سطح طلا باقی نمانده است.
- قطعه طلایی که با جوش‌شیرین تمیز کرده‌اید را با کمک یک دستمال نرم و بدون پرز خشک کنید. طلا را درون دستمال بگذارید و تمامی قسمت‌های آن را با دستمال خشک کنید تا مطمئن شوید هیچ موادی روی سطح طلا باقی نمانده است.
پس از خشک کردن طلا با دستمال بهتر است ۵ تا ۱۰ دقیقه هم آن را در هوای آزاد بگذارید تا مطمئن شوید رطوبتی بر روی سطح طلا باقی نمانده است.
تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
- داخل یک کاسه شیشه‌ای یک پیمانه (۲۵۰ میلی لیتر) آب ولرم بریزید و یک قاشق چایخوری (۵ میلی لیتر) مایع ظرفشویی یا صابون ظرفشویی به آن اضافه کنید.
- نصف قاشق چایخوری (۲.۵ میلی لیتر) آمونیاک به محلول صابون و آب اضافه کنید و با یک اسفنج آن را هم بزنید. حواستان باشد که آمونیاک بوی بسیار زننده و تندی دارد و بهتر است این کار را در یک فضای باز در خانه انجام دهید؛ مثلا در کنار پنجره یا بالکن که هوا در جریان باشد. اگر امکان باز کردن پنجره را ندارید، حداقل ماسک بزنید تا گاز آمونیاک وارد ریه‌هایتان نشود.
- قطعه طلایی که سیاه و کدر شده و می‌خواهید درخشانش کنید را اجازه دهید ۱۰ ثانیه را درون کاسه بماند. برای اینکه طلا را در محلول آمونیاک بیندازید، توصیه می‌کنیم آن را چند سانتی‌متر بالاتر از کاسه بگیرید و سپس به آسودگی و آرامی درون محلول پرت کنید. مراقب باشید محلول آمونیاک به بیرون پاشیده نشود. پس از ۱۰ ثانیه با یک انبر یا چنگال، طلا را بیرون بیاورید. مطمئن شوید که همه جای طلای موردنظر به طور کامل در محلول آمونیاک قرار داشته است.
- با کمک مسواک، جاهایی که کدر و سیاه شده را برس بکشید. این کار را حتما در بالای کاسه انجام دهید تا محلول آمونیاک روی جاهای دیگر نریزد. حتما این مراحل با دستکش انجام دهید. در غیر این صورت پوستت دستتان آسیب خواهد دید.
- بعد از مسواک زدن قطعه طلا را حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه زیر آب سرد بگیرید تا همه مواد و محلول از سطح طلاپاک شود. بعد طلا را با کمک یک دستمال نرم یا حوله خشک کنید.
- طلای شسته شده با آمونیاک را به کمک اسفنج و مایع ظرفشویی دوباره بشویید تا مطمئن شوید که هیچ‌گونه آمونیاکی روی سطح طلا باقی نمانده است.
سخن پایانی
در آخر هم دوباره یادآوری می‌کنیم که سیاه شدن و کدر شدن طلا به معنی کم عیار بودن و تقلبی بودن آن نیست. حتی طلای ۱۸ عیار هم ممکن است سیاه و کدر شود. فقط طلای ۲۴ عیار است که هرگز کدر و سیاه نمی‌شود. اما برای اینکه خیالتان راحت باشد که طلای مورد نظرتان اصل است، بهتر است حتما طلا را از مراکز فروش معتبر و طلا فروشان آشنا خریداری کنید. گالری معتبر و شناخته شده دیورا بهترین و باکیفیت‌ترین طلاهای روز دنیا را برای مشتریان خود عرضه می‌کند. برای خرید طلای باکیفیت حتما از محصولات گالری دیدن کنید.
